Schenking Koh-I-Noor-blik van Verkade

Afgelopen zomer ontving Escher in Het Paleis een bijzondere schenking van Escherkenner en wiskundige Doris Schattschneider. Ze doneerde een Koh-I-Noor-blik van Verkade, dat geïnspireerd is op de Koh-I-Noor, een van de beroemdste diamanten ter wereld. Dit Verkadeblik was een belangrijke inspiratiebron voor een ander blikken trommeltje dat Escher in 1963 ontwierp.

Escher werd namelijk gevraagd om ter gelegenheid van het 75-jarig jubileum van de blikfabrikant Verblifa (De Vereenigde Blikfabrieken) een blikken trommeltje te ontwikkelen. Escher twijfelde in eerste instantie of hij de opdracht moest aannemen: voor het geld hoefde hij het namelijk niet te doen. Die twijfel maakte plaats voor enthousiasme toen hij in 1962 een Koh-I-Noor-blik van Verkade zag. Bij het zien van dit blik zei Escher: “Kijk, de vormgeving van deze trommel boeit me geweldig. Het is namelijk een deel van een regelmatig twintigvlak […].” Alleen als het ontwerp een twintigvlak zou worden, geïnspireerd door het Koh-I-Noor-blik, dan zou hij de opdracht aannemen. En zo geschiedde.

Na allerlei voorstudies ontwierp Escher een twintigvlak, ook wel een icosaëder genoemd, bedekt met een vlakvulling van zeesterren en schelpen. Vanuit elke hoek is precies hetzelfde patroon te zien, welke doet denken aan Eschers mezzotint Schelpen (1949). Het blik werd gevuld met bonbons en was een geschenk voor zakenrelaties. In totaal heeft Verblifa 7000 blikjes gefabriceerd. Het was een kostbaar project, omdat de productiekosten erg hoog lagen met 8 gulden per blik. Het duurste blik uit die tijd kostte hoogstens 1,75 gulden. Door het grote formaat moesten er extra bonbons in het blik worden gestopt, wat bijdroeg aan de verhoogde prijs.

Eschers Verblifablikje vertoont dus niet voor niets gelijkenissen met het Koh-I-Noor-blik van Verkade, het bedrijf dat al sinds eind 19e eeuw beschuit, koek en chocolade maakt. Het Verkadeblik werd voor het eerst uitgegeven in 1931 en bevatte typische Verkadebiscuits. In advertenties werd het blikje in de vorm van een achthoekig antiprisma een juweeltje genoemd. Dit kwam door de opvallende vorm, die fonkelend licht vanuit verschillende hoeken weerkaatst.

Escher in Het Paleis is Doris Schattschneider, de Amerikaanse wiskundige die al decennialang onderzoek doet naar het werk van M.C. Escher, zeer erkentelijk voor haar schenking. Deze geeft een verdiepende laag aan de inspiratiebronnen van Escher. Escher in Het Paleis toont het blikje naast de icosaëder van Escher sinds 27 maart op zaal.