Sierlijke servetten

Escher in Het Paleis heeft een bijzondere schenking ontvangen: drie servetten van de kunstenaar en ontwerper Chris Lebeau (1878-1945). De servetten Straalbreking, School Visschen en Appel waren in het bezit van M.C. Escher, en zijn tot en met eind juni 2025 op zaal te zien.

De servetten van de hand van Lebeau zijn recentelijk geschonken uit de nalatenschap van mevrouw M.D.K.I. van Asch van Wijck-Huneus. Zij woonde aan de Van Heemstralaan 43 te Baarn, slechts een paar huizen verwijderd van Eschers woning op nummer 28. Een vriendin van haar, J.L. Taets van Amerongen, heeft Escher bijgestaan in de laatste fase van zijn leven. Ze ondersteunde hem bij het huishouden en samen bezochten ze concerten in Amsterdam. Na Eschers overlijden in 1972 hielp Van Asch van Wijck-Huneus haar vriendin met het leegruimen van zijn huis. Als dank hiervoor kreeg zij deze drie servetten uit zijn nalatenschap, die recentelijk zijn toegevoegd aan de museumcollectie.

Chris Lebeau was verbonden aan de School van Bouwkunde en Sierende Kunsten als docent, de school waar Escher ook leerling was tussen 1919 en 1922. Lebeau was een veelzijdig kunstenaar met ontwerpen voor glas-in-lood ramen, boekomslagen en damast tafellinnen. Deze laatste ontwierp hij in opdracht van Linnenfabrieken E.J.F. van Dissel & Zonen te Eindhoven, die werd opgericht door de Bladelse dominee E.J.F. van Dissel in de 19e eeuw. De weverij werkte vaker samen met gerenommeerde ontwerpers, waaronder later ook Escher die rond 1953 een opdracht van ze aannam. Het is aannemelijk dat Escher de servetten van Lebeau in zijn bezit heeft gekregen naar aanleiding van zijn eigen opdracht en deze mogelijk als inspiratiebron voor zijn ontwerpen heeft gebruikt.

Voor zijn eigen ontwerpen kwam Escher na veel voorstudies op een patroon van vissen en zeepaardjes, dat de linnenweverij zou gebruiken op servetten, vingerdoeken en tafelkleden in verschillende kleuren. Zo werden ze in wit, blauw en zelfs roze uitgegeven. De keuze voor damast past bij Escher als kunstenaar: op damast toont de tekening van het patroon zich alleen vanuit een specifieke hoek. Daarom zijn op het tafellinnen de vissen en zeepaardjes van het motief niet altijd te zien en geeft het geheim van het ontwerp zich niet direct bloot. Een spel met het oog, waar Escher veel van hield.