Deze website gebruikt cookies

Wij maken op deze website gebruik van cookies en vergelijkbare technieken om bezoek te analyseren en om je relevante boodschappen te tonen op social media. Door op 'Alles accepteren' te klikken geef je toestemming voor de plaatsing ervan en het verwerken van op deze wijze verkregen persoonsgegevens, zoals in ons privacy- & cookiestatement wordt vermeld.

Onze privacy- & cookiestatement:

De ontdekker van Escher: Samuel Jessurun de Mesquita
18 februari t/m 1 oktober 2023

De ontdekker van Escher: Samuel Jessurun de Mesquita

In 2023 is het 125 jaar geleden dat Maurits Cornelis Escher (1898-1972) werd geboren. Het succes van Escher wordt gevierd, wat niet mogelijk was geweest zonder zijn leermeester en goede vriend Samuel Jessurun de Mesquita (1868-1944).  De aangrijpende werken van De Mesquita hangen zij aan zij met het werk van zijn beroemdste leerling in Escher in Het Paleis.

De Mesquita was niet alleen een grandioze kunstenaar en graficus, maar ook leraar grafische technieken. In die rol ontmoet hij voor het eerst de zoekende jongeman op de School voor Bouwkunde en Sierende Kunsten in Haarlem. Escher kiest aangespoord door zijn ouders aanvankelijk voor de specialisatie bouwkunde, maar komt hier snel op terug zodra De Mesquita zijn vroege werk ziet. De Mesquita overtuigt Escher om over te stappen naar grafiek. De twee kunstenaars ontwikkelen een artistieke en persoonlijke band voor het leven.

Samuel Jessurun de Mesquita, Portret van Piet Vorkink, houtsnede, 1919. Collectie Kunstmuseum Den Haag

Samuel Jessurun de Mesquita, Portret van Piet Vorkink, houtsnede, 1919. Collectie Kunstmuseum Den Haag

M.C. Escher, Mansportret, houtsnede, 1920

M.C. Escher, Mansportret, houtsnede, 1920

Samuel Jessurun de Mesquita, Maraboe, houtsnede, ca. 1909. Collectie Kunstmuseum Den Haag

Samuel Jessurun de Mesquita, Maraboe, houtsnede, ca. 1909. Collectie Kunstmuseum Den Haag

Als goede leerling kijkt Escher tijdens zijn schooltijd naar de stijl en thema’s van zijn meester. De Mesquita verbeeldt mensen en dieren in krachtige lijnen met een focus op wat essentieel is. Zijn dierportretten zitten vol karakter en zijn ontstaan tijdens uitstapjes naar de Amsterdamse dierentuin Artis, waar hij de dieren ter plekke bestudeerde. De Mesquita legt de basis voor Eschers kunstenaarschap, maar beiden gaan stilistisch hun eigen weg na Eschers opleiding. Ze blijven wel in contact en met veel trots volgt De Mesquita Eschers verdere loopbaan.

Samuel Jessurun de Mesquita, Zelfportret met hand aan snor, houtsnede, 1917, Collectie Kunstmuseum Den Haag

Samuel Jessurun de Mesquita, Zelfportret met hand aan snor, houtsnede, 1917, Collectie Kunstmuseum Den Haag

Zelfs de Tweede Wereldoorlog weerhoudt de twee niet om in contact te blijven. De Mesquita is van Portugees-joodse afkomst en beiden beseffen de gevaren die daaraan in die tijd zijn verbonden. Desondanks bezoekt Escher zijn oude vriend in deze gevaarlijke tijden. Wat hij vreest wordt werkelijkheid. In de nacht van 31 januari op 1 februari 1944 worden De Mesquita, zijn vrouw en hun zoon Jaap gedeporteerd. Het leven van De Mesquita en zijn vrouw komt tragisch ten einde in Auschwitz. Ook zoon Jaap keert niet meer terug uit concentratiekamp Theresienstadt. Escher arriveert op 28 februari nietsvermoedend bij het lege huis en atelier van zijn meester. Het is geplunderd en alles ligt overhoop. Hij raapt zoveel mogelijk werk bijeen en redt hiermee een groot deel van De Mesquita’s collectie. Zo houdt Escher in de jaren na diens overlijden zijn leermeester in ere.

Samuel Jessurun de Mesquita staat bekend als de ontdekker van M.C. Escher. In de tentoonstelling laat het museum zien dat hij meer was dan Eschers begin. Hij was een krachtige kunstenaar die tijdloze grafiek maakte. Escher in Het Paleis brengt het werk van deze twee inspirerende kunstenaars samen; de meesters zijn herenigd.

Samuel Jessurun de Mesquita, Portret van Jaap Jessurun de Mesquita, houtsnede,1922. Collectie Kunstmuseum Den Haag

Samuel Jessurun de Mesquita, Portret van Jaap Jessurun de Mesquita, houtsnede,1922. Collectie Kunstmuseum Den Haag

M.C. Escher, Zelfportret, litho, november 1929

M.C. Escher, Zelfportret, litho, november 1929

M.C. Escher, Witte poes, houtsnede, 1919

M.C. Escher, Witte poes, houtsnede, 1919

Samuel Jessurun de Mesquita, Hoornuil, houtsnede, 1915. Collectie Kunstmuseum Den Haag

Samuel Jessurun de Mesquita, Hoornuil, houtsnede, 1915. Collectie Kunstmuseum Den Haag

Samuel Jessurun de Mesquita, Reiger (klein), houtsnede, ca. 1912. Collectie Kunstmuseum Den Haag

Samuel Jessurun de Mesquita, Reiger (klein), houtsnede, ca. 1912. Collectie Kunstmuseum Den Haag

In deze tentoonstelling zijn behalve de grafiek van Escher en De Mesquita ook kunstwerken van de Spaanse kunstenaar Susanna Inglada (1983) te zien. Lees hier meer over haar grote theatrale installaties van hout en papier.

Susanna Inglada in haar atelier. Foto: Saskia Hardus

Susanna Inglada in haar atelier. Foto: Saskia Hardus

 

Escher in Het Paleis herdenkt bevrijding op 4 en 5 mei

Bijzondere rondleiding: Leve de vrijheid!

Escher in Het Paleis herdenkt bevrijding op 4 en 5 mei

In de tentoonstelling De ontdekker van Escher: Samuel Jessurun de Mesquita in Escher in Het Paleis staat de band van M.C. Escher met zijn leermeester centraal. Deze verbintenis ontstond tijdens Eschers studententijd in Haarlem en bleef intact tot ver in de Tweede Wereldoorlog. De Mesquita was van Portugees-joodse afkomst en Escher vreesde voor het leven van zijn vriend. Die angst werd werkelijkheid begin 1944 toen De Mesquita werd afgevoerd naar Auschwitz, waar hij kort daarop stierf.
Samuel Jessurun de Mesquita

Geniale grafici

Samuel Jessurun de Mesquita

Samuel Jessurun de Mesquita was een begenadigd kunstenaar, een schilder en graficus met een eigenzinnige signatuur die een bijzondere plek in de canon van de kunst inneemt. Maar hij is toch vooral de ontdekker van M.C. Escher, de man die ervoor zorgde dat de student Bouwkunde het vak koos dat hem wereldberoemd zou maken. De tovenaarsleerling zou zijn ontdekker gaan overvleugelen en rond De Mesquita werd het langzaam stiller. Op 31 januari 1944 werd hij door de nazi’s opgepakt. Hij overleed kort daarop in concentratiekamp Auschwitz. Escher was er kapot van en de dood van zijn leraar maakte grote indruk op hem. Tegenwoordig wordt de naam van Samuel Jessurun de Mesquita veelal direct gekoppeld aan die van Escher, maar over de leraar valt nog genoeg te zeggen.