Deze website gebruikt cookies

Wij maken op deze website gebruik van cookies en vergelijkbare technieken om bezoek te analyseren en om je relevante boodschappen te tonen op social media. Door op 'Alles accepteren' te klikken geef je toestemming voor de plaatsing ervan en het verwerken van op deze wijze verkregen persoonsgegevens, zoals in ons privacy- & cookiestatement wordt vermeld.

Onze privacy- & cookiestatement:

Tickets bestellen
Zomer in Positano
Escher Vandaag
4 augustus 2018

Zomer in Positano

Het is volop zomer. Geen tijd om hard te werken. Dat doe je in de herfst, de winter en het vroege voorjaar. Althans, dat was wel het schema waaraan Escher zich zijn gehele werkzame leven grotendeels gehouden heeft. Als je naar de maanden kijkt waarop hij zijn werk heeft gemaakt — vanaf 1922 zijn die bekend — dan is dat meestal ergens tussen september en mei. Het is een logisch gevolg van zijn aanpak; in de lente en zomer trok hij erop uit om inspiratie op te doen, te fotograferen en te tekenen. In het najaar en in de winter werkte hij die voorstudies uit tot houtsnedes, houtgravures en litho's.

M.C. Escher, (Oude) Huisjes in Positano, litho, augustus 1934

M.C. Escher, (Oude) Huisjes in Positano, litho, augustus 1934

Desondanks zijn er een paar uitzonderingen op deze regel. 43 om precies te zijn. Leven en werk van M.C. Escher, onder hoofdredactie van J.L. Locher, is het standaardwerk over de kunstenaar en daarin zijn 448 werken gedefinieerd. Linoleumsnedes, houtsnedes, houtgravures, litho's en mezzotinten. Geen tekeningen, die vallen daarbuiten. Zo'n 10 procent van al het werk is dus in de zomermaanden gemaakt. Grofweg krijgen de herfst, de winter en de lente daarmee ongeveer 30 procent. We hebben het niet precies uitgezocht.

Onder die 'zomerwerken' vallen vroege Italiaanse landschappen, een aantal werken uit de oorlogsjaren (waarin Escher niet op reis kon), een echt zomers werk als Lichtende zee en ook een aantal van zijn meest bekende werken. Zo zijn Verbum, Balkon, Ruiter, Boven en onder, Relativiteit, Vlakvulling II, Boloppervlak met vissen, Cirkellimiet IV (Hemel en hel) en Ringslangen allemaal in de maand juli gemaakt. Augustus is minder vertegenwoordigd. Het lijkt erop dat Escher die maand toch echt liever vakantie hield.

Escher fotografeert Jetta in Positano bij de 'Piccola Marina', mei 1934

Escher fotografeert Jetta in Positano bij de 'Piccola Marina', mei 1934

Een van de augustuswerken is (Oude) Huisjes in Positano, uit 1934. In mei en juni hadden Maurits en Jetta vanuit hun drukke woonplaats Rome weer een trip gemaakt naar de Amalfitaanse kust. Ze waren 10 jaar getrouwd en bezochten plaatsjes waar ze samen al eerder waren geweest. Een daarvan was Positano. In de litho die hij van het kustplaatsje maakte, zijn de typische witgepleisterde verticale huizen te zien met trappen en zogenaamde 'broodjesdaken' die toen veel voorkwamen in Midden- en Zuid-Italië.

In een brief uit 1969 schreef Escher hierover:

'In mijn prenten ben ik, wat de architectuur betreft, sterk beïnvloed door Zuid-Italiaans bouwwerken, waar dikwijls Noormanse, Romaanse, Saraceense en Moorse invloeden zijn te onderkennen. O.a. ben ik verzot op "broodjes-" (kadetjes-)overkoepelingen en platte, wit gekalkte daken en gepleisterde muren (zie Droom, Kringloop, Prentententoonstelling, Belvedere, Klimmen en dalen, Waterval). Bijna al deze elementen zag ik aan de Amalfitaanse kust (Positano, Amalfi, Atrani, Maiori, Minori, Ravello). Het is een vorm van nostalgie die uit mijn prenten spreekt.'*

Bijzonder aan de litho (Oude) Huisjes in Positano is de manier waarop hij de huizengroep en rotsen isoleert van de omgeving. Hij laat alle context weg waardoor het beeld lijkt te zweven en er in feite een onmogelijke vorm ontstaat. Hij had de broodjesdaken al eerder gebruikt, o.a. in Atrani, maar het was voor het eerst dat hij zijn onderwerp op deze drastische wijze op het maagdelijke papier zette.

Kaart wordt ingeladen...

Voorbeelden van 'broodjesdaken'

M.C. Escher, Atrani, Amalfitaanse kust, litho, augustus 1931

M.C. Escher, Atrani, Amalfitaanse kust, litho, augustus 1931

M.C. Escher, Kringloop, litho, mei 1938

M.C. Escher, Kringloop, litho, mei 1938

M. C. Escher, Prentententoonstelling, litho, mei 1956

M. C. Escher, Prentententoonstelling, litho, mei 1956

M.C. Escher, Belvédère, litho, 1958

M.C. Escher, Belvédère, litho, 1958

M.C. Escher, Klimmen en dalen, litho, maart 1960

M.C. Escher, Klimmen en dalen, litho, maart 1960

M.C. Escher, Waterval, litho, oktober 1961

M.C. Escher, Waterval, litho, oktober 1961

Hier volgt een opsomming van de werken die in juni, juli of augustus zijn gemaakt:

Bronvermelding

[*] Wim Hazeu, M.C. Escher, Een biografie, Meulenhoff, 1998, blz. 168.

Erik Kersten

Erik Kersten

Redacteur

Deel:

Meer Escher vandaag

De canon van Bach

De canon van Bach

Vandaag is het 268 jaar geleden dat Johann Sebastian Bach overleed. Op 28 juli 1750 blies de Duitse componist zijn laatste adem uit in Leipzig. Maurits Cornelis Escher was groot fan. De overeenkomsten waren dan ook groot; de mathematische ordening, de strengheid van de regels, de symmetrie, het planmatige. Escher was met name geboeid door de canon van Bach. In een brief aan zijn vriend Hein 's-Gravezande schreef hij in 1940:
'Nu wou ik je nog wat zeggen over het verband met muziek, en wel in hoofdzaak met die van Bach, d.w.z. de Fuga, of eenvoudiger canon. Ik hield van Bach en houd van hem ook zonder iets te "begrijpen" van zijn techniek, maar sinds ik er (een heel klein beetje maar) van begrijp, houd ik er nog veel meer van.'
Lees meer
De palmbomen van Escher

De palmbomen van Escher

Het is een tropische zomer in Nederland en wat is er meer tropisch dan een palmboom? Maurits Cornelis Escher zag ik elk geval iets heel speciaals in deze iconische boom. Hij heeft zich er nooit over uit gelaten maar het is opvallend hoe vaak deze terugkeert in zijn werk. In juli 1923 maakte hij de eerste, een gestileerde palmboom met bladeren als parasols, hangende trossen met palmvruchten, de geschubde stam en een aureool dat de boom lijkt te omgeven. In maart 1926 gebruikte hij een sterk gelijkende palmboom als centrum van zijn prent De zesde scheppingsdag, waarop Adam en Eva in het Paradijs te zien zijn. In 1931 maakte hij opnieuw een palmboom, als onderdeel van zijn Emblemata serie, en in 1933 volgde een vierde.
Lees meer
De Franse reis met Jan, 1950

De Franse reis met Jan, 1950

Op 17 juli 1950 vertrok Maurits samen met zijn jongste zoon Jan (11 jaar) naar Parijs, het begin van een Franse reis net zoals hij die zelf als kind had gemaakt.
'Reeds één uur voor aankomst te Parijs zei Jan: je moet mij waarschuwen zodra je de Eiffeltoren ziet. Hij zag hem tenslotte eerder dan ik.'
Oudste zoon Arthur was naar Lausanne verhuisd om daar op aanraden van oom Beer geologie te studeren. George was kort daarvoor in dienst gegaan. Escher daarover:
'George is, tot onze smart, sinds 2 weken in dienst, na jarenlang studie-uitstel. Dat is beroerd, want je weet nooit of zoo'n jongen later nog de energie vindt om verder te studeren. [Die angst bleek niet terecht]. Dus zijn wij maar alleen met Jantje die, nog op de lagere school, het nest dus gelukkig nog niet gauw zal verlaten.'
Lees meer