Deze website gebruikt cookies

Wij maken op deze website gebruik van cookies en vergelijkbare technieken om bezoek te analyseren en om je relevante boodschappen te tonen op social media. Door op 'Alles accepteren' te klikken geef je toestemming voor de plaatsing ervan en het verwerken van op deze wijze verkregen persoonsgegevens, zoals in ons privacy- & cookiestatement wordt vermeld.

Onze privacy- & cookiestatement:

Van lijstje tot kader
13 april 2017

Van lijstje tot kader

Het werk van Escher staat onder andere bekend om zijn optische illusies en zijn spel met perspectief. Dagelijkse onderwerpen kon Escher ongewoon maken door het standpunt of de uitsnede die hij koos. Fotografie was daarvoor de ideale voedingsbodem, dat begon al toen Escher 15 jaar was.

In het vorige verhaal liet ik zien hoe fotografie een rol speelde in Eschers weergave van landschappen, nu bekijken we de invloed vanuit een heel andere hoek. Letterlijk.

Die blik..

Schetsen, houtsnijden en lithograferen kosten tijd, planning en overweging. Fotografie is veel vlugger, een fractie van een seconde. Dat maakt de fotografie tot het ideale speelveld. Het is frivoler en sneller, het medium voor het experiment. Escher experimenteerde in zijn jongere jaren dan ook graag met fotografie. Probeersels met contrasten tussen licht en donker, groot en klein, en perspectief. Escher schoot ze allemaal. Die probeersels vormden de voedingsbodem voor Eschers blik als kunstenaar. De blik die hem groot zou maken. Die blik, die uitsnede waarmee hij het alledaagse tot kunst verhief.

Fotoalbum 1913

Fotoalbum 1913

Fotoalbum 1913

Fotoalbum 1913

Deze neiging had Escher al vroeg. Hoe vroeg is heel duidelijk te zien in de tentoonstelling Escher, close up. In zijn eerste album uit 1913, samengesteld uit foto’s onder andere gemaakt op een vakantie in Frankrijk, zie je al de neiging bij de 15-jarige Escher om rare uitsneden te maken. Het zaadje is geplant.

Fotoalbum uit 1915-1918

Fotoalbum uit 1915-1918

M.C. Escher, Jonge lijster, linoleumsnede, 1917

M.C. Escher, Jonge lijster, linoleumsnede, 1917

Lijstje om de lijster

In Eschers tweede fotoalbum, met foto’s gemaakt tussen 1915 en 1918, vond ik iets heel bijzonders. Op de foto van een lijster had Escher een heel klein lijstje aangebracht in potloodstrepen. De vluchtige natuur van de vogel, gegrepen in een foto, omlijst in grafiet. De foto blijkt de basis van de linoleumsnede Jonge lijster uit 1917. Uit diezelfde tijd vond ik vervolgens de foto van een jongetje, ook daar had Escher een kadertje op aangebracht en ook daarin herkende ik een vroege prent Kinderkop van Escher. En toen? Toen was het hek van de dam. Het idee van deze tentoonstelling was geboren.

Portret van een kind, 1916

Portret van een kind, 1916

M.C. Escher, Kinderkop, linoleumsnede in groen, 1916

M.C. Escher, Kinderkop, linoleumsnede in groen, 1916

Nee lieverd, ga jij maar even iets voor jezelf doen

Neem een bekend werk zoals Marseille. Wanneer Escher de romantische havenstad aan de Cote d’Azur bezoekt in 1936 met zijn vrouw, maakt hij geen schetsen van zijn geliefde bij kaarslicht. Geen vlugge krassen van schalkse blikken in krappe hotelkamers. Geen idyllische scenes aan de vloedlijn. Niet bepaald. Er kwam één werk voort uit zijn bezoek aan de havenstad: het gezicht op de Notre Dame de la Gare door de strakke lijnen van de Pont Transbordeur. De stad Marseille verleidde hem vooral tot het maken van een ongewoon portret, vanuit een ongewone hoek.

Marseille, fotoalbum 1936

Marseille, fotoalbum 1936

M.C. Escher, Marseille, houtgravure, december 1936

M.C. Escher, Marseille, houtgravure, december 1936

Inspiratie achter de lens

Contouren, afsnijdingen, sterke contrasten; de prent Marseille geeft bijna een fotografische beeld van de stad. En dat is niet gek, want Escher maakte ook foto’s vanuit dit perspectief. De beelden vertonen grote overeenkomst met de prent die hij uiteindelijk maakte. De prent maakte hij van de tekening; de inspiratie voor de uitsnede deed hij op achter de lens.

Fotoalbum uit 1936

Fotoalbum uit 1936

Dunja Nadjézjda Hak

Dunja Nadjézjda Hak

Oud-conservator Escher in Het Paleis

Deel:

Meer verhalen over Escher

Van foto tot fantasie

Van foto tot fantasie

Maurits Cornelis Escher maakte in de jaren 20 en 30 van de vorige eeuw vaak lange tochten door Italië ter inspiratie voor zijn werk. Niet alleen schetsen, maar ook foto’s maakten onderdeel uit van Eschers voorstudies.
Eschers ‘constkamer’, deel 2

Eschers ‘constkamer’, deel 2

Vorige keer schreef ik al over Eschers kunstkamer waarvan een foto bewaard is gebleven uit 1915. Wat zegt het interieur van deze kamer over de jonge Escher? Allereerst: Maurits Cornelis was geen jongen met een schamel kamertje en een paar muffe posters van mooie meisjes boven zijn bed. Dit was een serieuze jongeman met serieuze interesses die de ruimte kreeg om die uit te breiden en te etaleren.
Escher, close up

Escher, close up

Op 3 februari is er een nieuwe tentoonstelling geopend in Escher in Het Paleis: Escher, close up. Weinig mensen weten dat Escher een fervent fotograaf was en in deze tentoonstelling geven we voor het eerst een blik in zijn fotoarchief. Een blik die nieuwe perspectieven biedt op de kunstenaar en zijn werk. Hoe kwam deze tentoonstelling tot stand?