Deze website gebruikt cookies

Wij maken op deze website gebruik van cookies en vergelijkbare technieken om bezoek te analyseren en om je relevante boodschappen te tonen op social media. Door op 'Alles accepteren' te klikken geef je toestemming voor de plaatsing ervan en het verwerken van op deze wijze verkregen persoonsgegevens, zoals in ons privacy- & cookiestatement wordt vermeld.

Onze privacy- & cookiestatement:

Jubileumprentje voor Jan Greshoff
15 december 2017

Jubileumprentje voor Jan Greshoff

December 1938 is een ijskoude maand in Brussel. Een perfecte achtergrond voor een kleine houtsnede (18 x 14 cm) die Escher kort daarvoor maakte voor de Nederlandse criticus en dichter Jan Greshoff, die net als hijzelf in Brussel woonde. Ter gelegenheid van diens vijftigste verjaardag op 15 december 1938 boden de vrienden van Greshoff hem deze houtsnede aan, met daarop een winters Brussel en zijn eigen huis als middelpunt.

M.C. Escher, Jubileumprentje voor J. Greshof, houtsnede in zwart en grijsgroen, gedrukt van twee blokken, november 1938

M.C. Escher, Jubileumprentje voor J. Greshof, houtsnede in zwart en grijsgroen, gedrukt van twee blokken, november 1938

Escher was zelf langs de woning gefietst, gewapend met fototoestel, maar was er niet zo enthousiast over*:

"Mooi' is het niet bepaald, maar ik zal trachten te maken wat er van te maken is."

De bedoeling was een houtsnede te maken op acht regels uit het gedicht 'Een bezoeker afgewezen' van Greshoff. De bezoeker is de dood in de gestalte van 'Heer Hein', die voor het gevoel van de dichter te vroeg is langsgekomen:

Hier zijn mijn oude vrienden die het leven

Versieren en er gloed en kleur aan geven

Met wie ik lachen kan en debatteeren

Zonder de kans dat ze mij ruw bezeeren.

Laat mij die vrienden en de vreugde om wie

Zijn hand legt onbaatzuchtig in mijn hand.

Wie garandeert mij dat ik één twee drie

Zulk goed gezelschap vind in 't andre land?

Op de houtsnede zijn in de winternacht een aantal huizen in een straat te zien, waarvan alleen dat van Greshoff is verlicht. Uit diverse richtingen leiden voetstappen in de sneeuw naar de voordeur van de woning. Het huis van Greshoff is later vernietigd, wat de prent ook historische betekenis geeft.

Kaart wordt ingeladen...

De redactie van het literaire maandblad Forum, voor het huis van Jan Greshoff in Brussel. V.l.n.r. Everard Bouws, Maurice Roelants, Jan Greshoff, Eddy du Perron en Menno ter Braak. Foto: Nederlands Literatuurmuseum

De redactie van het literaire maandblad Forum, voor het huis van Jan Greshoff in Brussel. V.l.n.r. Everard Bouws, Maurice Roelants, Jan Greshoff, Eddy du Perron en Menno ter Braak. Foto: Nederlands Literatuurmuseum

 

Het complete gedicht gaat als volgt:

Een bezoeker afgewezen

Een suite, kroost, een huisman en zijn gade:

Het lijkt precies reclame voor Verkade

Met liefde en thee, biskwie en hoger leven,

Een smal geluk, mààr 't wordt cadeau gegeven!

Wat wil je in zo'n milieu nu halen, Hein?

Het is te vroeg om met je mee te gaan.

Aanschouw de knusheid van dit samenzijn:

Het leven is niet slecht al is 't een waan!

Hier zit mijn vrouw, je moet haar vriendlijk groeten;

Haar weerga zult ge op reis niet vaak ontmoeten.

Zij is zo rustig, zo eenvoudig, eerlijk.

Zij is zo pienter en ze omhelst zo heerlijk.

Laat mij bij haar, ik apprecieer dit liefs.

't Hiernamaals mag dan veel geprezen zijn,

Het houdt toch altijd iets speculatiefs

En doodgaan doet ons ongetwijfeld pijn.

En ginds zitten mijn beide zoons te lezen;

Ze vinden 't prettig om bij mij te wezen.

Ik ben gelukkig als ze met mij spreken

Van auto's, postzegels en kleine streken.

Laat mij met hen, wij zijn al zo gewend.

Wat gij belooft, Hein, is me veel te vaag,

En of dat engeldom in 's hemels tent

Mij sympathiek zal zijn, is zéér de vraag.

Hier zijn de katten, die mijn warmte zoeken,

Mijn schrijfbehoeften, bibelots en boeken.

Hier is mijn bed, waarin ik voor de zorgen

Zo donker en zo diep lig weggeborgen.

Laat mij voorshands dit kinderlijk plezier

In wat men ijdel noemt: het aards bezit.

Want de andre wereld biedt niet veel vertier,

De hel is heet, de hemel veel te wit.

Hier zijn mijn oude vrienden die het leven

Versieren en er de gloed en kleur aan geven,

Met wie ik lachen kan en debatteren

Zonder de kans dat ze mij ruw bezeren.

Laat mij die vrienden en de vreugde om wie

Zijn hand legt onbaatzuchtig in mijn hand.

Wie garandeert mij dat ik één twee drie

Zulk goed gezelschap vindt in 't andre land?

Heer Hein, je komt te vroeg, ik ga niet mee.

We zijn nog jong, we zijn nog niet blasé.

Probeer het nog eens na een jaar of tien,

Wanneer de jongens weg zijn... dan... misschien...

Neen nooit! Al word ik corpulent en oud,

Dit leven blijft mij boven alles lief.

Als je me wilt - ik heb je nóóit vertrouwd -

Moet je me 's avonds stelen als een dief.

Jan Greshoff

Bronvermelding

[*] Wim Hazeu, M.C. Escher, Een biografie, Meulenhoff, 1998, blz. 257

Erik Kersten

Erik Kersten

Redacteur

Deel:

Meer Escher vandaag

Tentoonstelling in het Nederlands Historisch Instituut, 1934

Tentoonstelling in het Nederlands Historisch Instituut, 1934

Op 12 december 1934 werd er in Nederlands Historisch Instituut te Rome een tentoonstelling geopend met schilderijen en tekeningen van Otto B. de Kat (een persoonlijke vriend van Maurits) en houtsneden en litho's van M.C. Escher. Bij de opening stond een massa mensen te wachten om binnen te komen, hoewel de regen met bakken uit de lucht kwam vallen. De grip van het fascisme op de Italiaanse samenleving werd steeds sterker en het leek alsof deze tentoonstelling door velen werd aangegrepen om daar tegenwicht aan te bieden.
Geboorte Arthur Eduard Escher, 1928

Geboorte Arthur Eduard Escher, 1928

Op 8 december 1928 werd Arthur Eduard Escher geboren, de tweede zoon van Maurits en Jetta. Arthur werd voorafgegaan door de in 1926 geboren George en in 1938 zou nakomertje Jan nog volgen. Het was een gecompliceerde bevalling en Jetta moest enige weken in het ziekenhuis blijven. Net als hij later voor Jan zou doen, maakte Escher een houtsnede ter gelegenheid van de geboorte.
Kathedraal van Doornik

Kathedraal van Doornik

De zomermaanden van 1934 brachten Maurits, Jetta en hun twee zoons door in het 'kunstenaarsdorp' Sint-Idesbaldus. Het plaatsje herbergt meerdere musea, waaronder dat van de wereldberoemde surrealistische schilder Paul Delvaux. Escher had er een huis gehuurd, samen met zijn broer Eddy en schoonzus Irma. Tijdens deze vakantie in België gingen Escher en Jetta ook naar de steden Gent, Brugge en Doornik. Van de kathedralen van Gent en Doornik maakte Escher nog diezelfde vakantie een houtsnede.