Deze website gebruikt cookies

Wij maken op deze website gebruik van cookies en vergelijkbare technieken om bezoek te analyseren en om je relevante boodschappen te tonen op social media. Door op 'Alles accepteren' te klikken geef je toestemming voor de plaatsing ervan en het verwerken van op deze wijze verkregen persoonsgegevens, zoals in ons privacy- & cookiestatement wordt vermeld.

Onze privacy- & cookiestatement:

Tickets bestellen
Een ode aan Emma
Escher Vandaag
8 mei 2021

Een ode aan Emma

De laatste prent van de tentoonstelling Geniale grafici: Escher en zijn tijdgenoten is geen ode aan Escher, maar aan de eerste koninklijke bewoner van dit paleis: Koningin-Moeder Emma. In deze litho uit 1897 van Jan Toorop (1858-1928) ziet u Koningin-Moeder Emma en haar dochter Wilhelmina tijdens een bezoek aan de stad Gouda. De prent bevat allerlei objecten die te maken hebben met de Goudse industrie in die tijd, zoals pijpen en kaarsen. De litho is gemaakt in de kenmerkende art-nouveaustijl van Jan Toorop, die herkenbaar is aan zijn sterke contouren met sierlijke lijnen en uitbundige decoratieve elementen. Deze stijl werd in de volksmond ook wel de slaoliestijl genoemd, naar aanleiding van het iconische decoratieve affiche dat Toorop maakte voor de Nederlandsche Oliefabriek in Delft.

Jan Toorop, Verheugd Gouda, litho, 1897. Collectie Kunstmuseum Den Haag

Jan Toorop, Verheugd Gouda, litho, 1897. Collectie Kunstmuseum Den Haag

Een bezoek zoals Toorop dat afbeeldde, werd vaker gedaan om de verbinding te zoeken met het volk . Daarmee werd getracht het koningshuis én de jonge aanstaande koningin Wilhelmina populairder te maken. Toen Koning Willem III in 1890 overleed, liet hij zijn vrouw Emma en tienjarige dochter Wilhelmina achter. Emma werd Koningin-Regentes en bestuurde het land totdat haar dochter de volwassen leeftijd had bereikt. Dan zou Wilhelmina Koningin der Nederlanden worden. Van jongs af aan werd ze klaargestoomd voor haar aanstaande koninklijke rol. Haar moeder was streng qua opvoeding, maar ze deed dit uit goede wil om koninklijke waardigheid en kennis en kunde te bewerkstelligen bij Wilhelmina.

Jan Toorop, Affiche 'Delftsche slaolie' voor de Nederlandsche Oliefabriek, Delft, kleurenlitho, 1894. Collectie Kunstmuseum Den Haag

Jan Toorop, Affiche 'Delftsche slaolie' voor de Nederlandsche Oliefabriek, Delft, kleurenlitho, 1894. Collectie Kunstmuseum Den Haag

Wegens de ziekte van Koning Willem III werden er een tijd geen bezoeken gedaan aan steden en provincies door het land, maar als Koningin-Regentes pakte Emma dit juist weer op. Het werd een belangrijk onderdeel van Wilhelmina’s opvoeding. Emma deed dit om meerdere redenen. Allereerst was het een goede manier voor prinses Wilhelmina om het land te leren kennen. Ze kon zo een persoonlijke band opbouwen met de provincies en het heden en verleden van de locaties eigen maken. Ook vond Koningin-Moeder Emma het belangrijk om de zichtbaarheid van het Koningshuis te vergroten. Onder Koning Willem III was dit minder een prioriteit geweest, maar met de komst van een nieuwe jonge koningin wilde Emma voor een betere band tussen monarch en volk zorgen. Emma was hier succesvol in en legde onder andere met deze bezoeken een goede basis voor een toegankelijker en meer open Koningshuis.

Judith Kadee

Judith Kadee

Conservator

Deel:

Meer Escher vandaag

Op zoek naar experiment

Geniale grafici

Op zoek naar experiment

Al eeuwenlang maakt men prenten. Het is dus geen wonder dat er in de loop van de tijd een groot aantal grafisch technieken is ontstaan. Van houtsnede, kopergravure en mezzotint tot zeefdruk. Toch hebben veel grafische kunstenaars altijd een eigen draai weten te geven aan het eeuwenoude vak. Door te experimenteren maakten zij de weg vrij voor technologische verbeteringen, maar ook voor nieuwe manieren voor een kunstenaar om zich uit te drukken. Experimenteren gebeurde dan ook al vroeg. Al in de 17e eeuw drukte de kunstenaar Hercules Seghers zijn etsen af met olieverf, waarmee hij kleur bracht in de zwart-witte wereld van de ets.
Lees meer
Vergankelijkheid vereeuwigd: Julie de Graag & M.C. Escher

Geniale grafici

Vergankelijkheid vereeuwigd: Julie de Graag & M.C. Escher

Memento mori: deze oude Latijnse uitspraak herinnert de mens aan zijn sterfelijkheid. Dit gezegde is het sombere onderwerp van de simpele doch doeltreffende houtsnede van Julie de Graag (1877-1924). De Graag was een getalenteerd graficus en haar werk kenmerkt zich door een vergaande stilering. Beïnvloed door beeldhouwer Joseph Mendes da Costa en De Stijl-kunstenaar Bart van der Leck liet ze steeds meer details weg en werden haar lijnen eenvoudiger en doeltreffender.
Lees meer
Richard Roland Holst

Geniale grafici

Richard Roland Holst

De term ‘homo universalis’ is tijdens de Renaissance bedacht door de schrijver, filosoof en musicus Leon Battista Alberti (1404-1472). Leonardo DaVinci wordt veelal gezien als het archetype van deze alleskunner. In zijn geval was dat iemand die het complete wetenschappelijke spectrum beheerste. De Griekse filosoof Aristoteles (384-332 v.Chr.) wordt wel beschouwd als de eerste homo universalis. De term wordt nog wel eens misbruikt, maar Richard Roland Holst (1868-1938) zou je toch wel zo kunnen typeren. In de database van het RKD, het Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis, wordt hij beschreven als auteur, beeldhouwer, decorschilder, directeur van academie, etser, glasschilder, hoogleraar, illustrator, lithograaf, meubelontwerper, ontwerper, schilder, tekenaar, vervaardiger van houtsnedes en wandschilder. Een universeel man van de kunsten dus.
Lees meer