Deze website gebruikt cookies

Wij maken op deze website gebruik van cookies en vergelijkbare technieken om bezoek te analyseren en om je relevante boodschappen te tonen op social media. Door op 'Alles accepteren' te klikken geef je toestemming voor de plaatsing ervan en het verwerken van op deze wijze verkregen persoonsgegevens, zoals in ons privacy- & cookiestatement wordt vermeld.

Onze privacy- & cookiestatement:

Tickets bestellen
Metamorphose II
Escher Vandaag
27 oktober 2017

Metamorphose II

Terwijl Europa aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog stond, begon Escher in oktober 1939 aan zijn grote 'Metamorphose II' (19,5 x 400 cm). Hij werkte er bijna zes maanden onafgebroken aan. In die maanden schreef hij meerdere brieven aan zijn vriend Hein 's-Gravezande* waarin zijn obsessie met de houtsnede duidelijk naar voren kwam. Zo schreef hij gedetailleerd over zijn bedoelingen en werkwijze en hij associeerde vrijelijk over de mogelijke betekenis van de kleuren, de vissen, de bijen, de vogels en de (saraceense?) toren.

M.C. Escher, Metamorphose II, houtsnede in zwart, groen en bruin, gedrukt van twintig blokken op drie aan elkaar gemonteerde vellen, nov 1939 - maart 1940

M.C. Escher, Metamorphose II, houtsnede in zwart, groen en bruin, gedrukt van twintig blokken op drie aan elkaar gemonteerde vellen, nov 1939 - maart 1940

Maar hij had er nog een andere prikkelende gedachte over:

"Ik zou het liefst mijn metamorphose en associatie-manie in een teekenfilm willen uiten. Geloof ook zeker dat de teekenfilm voor de toekomst een kunstuiting van groote waarde zal worden, waarin belangrijker gedachten te vertoonen zouden wezen dan Sneeuwwitje of Micky (voor die producten heb ik echter volstrekt geen minachting, integendeel: heb bewondering voor Disney's talent!). Dikwijls droom ik echter van de film die IK zou willen maken. "

Het is een prikkelende gedachte dat er ooit een animatiefilm had kunnen verschijnen van Eschers hand. Zijn eigen hand. Inmiddels zijn er talloze verschenen, van professionele films tot liefdevol gemaakte amateurproducties. Een animatiefilm waarin Escher zijn eigen thema's tegen het licht hield en beweging gebruikt terwijl de suggestie van eeuwigheid en oneindigheid overeind blijft. We zullen nooit weten hoe deze droom van de graficus eruit zal zien.

Op 2 maart 1940 bracht hij 's-Gravezande het goede nieuws maar hij uitte ook direct zijn twijfels over de commerciële kansen van de prent:

"Metamorphose gereed. Het spreekt vanzelf dat ik in de lucht zou springen van plezier als het mocht gelukken er een uitgever voor te vinden. Dat neemt niet weg dat ik er van mij zelf overtuigd ben dat het niet zal lukken: het is ondenkbaar dat er ooit een aantal belangstellenden te vinden zou zijn, groot genoeg om een uitgave te motiveren."

Hij kreeg gelijk. De uitgeverijen Van Dishoeck en Boucher gaven hem te kennen dat ze in de publicatie van Metamorphose geen brood zagen. Op 17 maart 1940 gaf Escher nogmaals een toelichting op zijn werkwijze:

"Om materiaal te besparen (om de kosten te reduceeren) besneed ik de blokken bijna allemaal aan twee zijden; daarbij zijn ze van perenhout van 5 mm; door het aan weerszijden te bewerken zien ze eruit als ajour-arbeid: er zijn groote gaten in gekomen! Het betrof hier een experiment: het langste en langdurigste experiment dat ik ooit heb ondernomen."

Bronvermelding

[*] Wim Hazeu, M.C. Escher, Een biografie, Meulenhoff, 1998, blz. 264-265

Erik Kersten

Erik Kersten

Redacteur

Deel:

Meer Escher vandaag

Time Magazine

Time Magazine

De magazines Time en Life publiceerden in 1951 een interview met M.C. Escher, beiden gemaakt door de journalist Israel Shenker. Die publicaties hadden de internationale interesse voor zijn werk al aangewakkerd, maar in 1954 zou het pas echt uit de hand lopen. In september had Escher al een succesvolle solotentoonstelling in het Stedelijk Museum in Amsterdam gehad. In oktober gevolgd door een net zo geslaagde in de Whyte Gallery in Washington D.C. Hij verkocht er 86 van de 114 prenten (voor ruim 13.000 gulden), een resultaat dat nog nooit door een Nederlandse graficus in de VS was behaald.
Lees meer

Zelfportret, 1919

Op 6 september 1919 begon Maurits Escher met zijn lessen in de bouwkunde aan de in 1879 opgerichte School voor Bouwkunde en Sierende Kunsten aan de Dreef in Haarlem. Na een week had hij al een ingrijpende beslissing genomen: hij ging stoppen met bouwkunde en hij zou overgaan op de studie grafische kunsten. Die beslissing werd vooral ingegeven door de steun van zijn grafische leraar Samuel Jessurun de Mesquita. Die zag het talent van de 21-jarige, die hem die week wat van zijn werk had laten zien.
Lees meer
Kleiner en kleiner

Kleiner en kleiner

In oktober 1956 maakte Escher de houtgravure Kleiner en kleiner. Het is de meest gedetailleerde van al zijn werken. De ultieme getuigenis van zijn kunnen. In zijn eigen woorden:
"Het oppervlak van elk reptielvormig element van dit patroon wordt systematisch en continu gehalveerd in de richting van het centrum, waar theoretisch zowel het mateloos kleine formaat als het oneindig grote aantal wordt bereikt. In de praktijk echter komt een houtgraveur gauw aan het einde van zijn doorzettingsvermogen. Hij is afhankelijk van vier factoren: de kwaliteit van zijn houtblok, de scherpte van zijn instrument, de vastheid van zijn hand en zijn gezichtsvermogen (goede ogen, veel licht en een sterk vergrotende lens). In het onderhavige geval werd de halvering der figuren ad absurdum doorgevoerd. Het kleinste dier dat nog een kop, een staart en vier poten heeft, is circa 2 mm lang."
Lees meer