Deze website gebruikt cookies

Wij maken op deze website gebruik van cookies en vergelijkbare technieken om bezoek te analyseren en om je relevante boodschappen te tonen op social media. Door op 'Alles accepteren' te klikken geef je toestemming voor de plaatsing ervan en het verwerken van op deze wijze verkregen persoonsgegevens, zoals in ons privacy- & cookiestatement wordt vermeld.

Onze privacy- & cookiestatement:

Gargano, 1932
6 april 2019

Gargano, 1932

Van 3 tot 13 april 1932 ging Escher mee met een archeologische expeditie naar het schiereiland Gargano onder leiding van de Italiaanse professor Ugo Rellini. Rellini was een van de eerste archeologen die dit bergachtige gebied onderzocht. Het schiereiland staat ook wel bekend als de 'Spoor van de laars' en dringt ongeveer 70 kilometer de Adriatische Zee in. Het bijzondere gebied is in 1995 uitgeroepen tot nationaal park. De Garganische kust behoort tot de meest woeste van Italië.

Kaart wordt ingeladen...

Het hoofdkwartier van de expeditie was de plaats Peschici en het hoofdonderwerp was de Manaccora-grot, ook wel bekend als de Grotta degli Dei (grot der goden). Ook bij Monte Pucci werden opgravingen gedaan. Daar bevond zich een necropolis met honderden ondergrondse graftombes.

Het fotoalbum van Escher over de expeditie naar Gargano

Het fotoalbum van Escher over de expeditie naar Gargano

Huizen in Peschici en een groepsfoto

Huizen in Peschici en een groepsfoto

In het team van Rellini werkte ook de Nederlandse archeoloog Hendrik Leopold en hun Duitse collega Elise Baumgartel. Leopold richtte zich vooral op het onderzoek naar stenen werktuigen. Zo schreef hij later in de 'Mededelingen Koninklijk Nederlands Instituut te Rome, 1933':

noodigde mij gedurende de Paaschvacantie actief deel te nemen aan zijn opgravingen op het voorgebergte Gargano. Het geluk wilde, dat ik aan de Noordkust een rijke vindplaats van steenen werktuigen ontdekte en daarin, na overleg met Prof. Rellini, een groote hoeveelheid materiaal verzamelde.

Baumgartel, die vooral bekend stond als Egyptologe, leidde het onderzoek naar een begrafenisgrot met meerdere menselijke overblijfselen die in de Manaccora grot was gevonden. Haar leidende rol was bijzonder in een wereld die destijds nog vooral een mannenaangelegenheid was.

Waarom Escher meeging op de expeditie vertelt de geschiedenis niet. Waarschijnlijk is hij gevraagd door Leopold, met wie hij een vriendschap onderhield, nadat ze elkaar hadden leren kennen bij het Nederlands Historisch Instituut in Rome. Leopold had in 1926 een lovende recensie in het NRC geschreven over een Eschertentoonstelling in het Palazetto Venezia in Rome. Tijdens de expeditie maakte Escher schetsen en foto's van de werkzaamheden. Professor Rellini had met hem afgesproken dat de schetsen zijn eigendom zouden worden. Dat is ook gebeurd en de schetsen zijn nooit meer boven water gekomen. Er zijn tekeningen van prehistorische voorwerpen uit Gargano bekend, maar die lijken niet van Escher te zijn. Wat wel is bewaard, zijn de foto's en de albums waar Escher ze in heeft geplakt. Met daarin keurig het waar en wanneer beschreven, evenals wie er op de foto's is te zien.

Een groepsfoto van de expeditie met in het midden (met witte kraag) Ugo Rellini, links naast hem Elise Baumgartel en rechts Hendrik Leopold. De foto is gemaakt door Escher.

Een groepsfoto van de expeditie met in het midden (met witte kraag) Ugo Rellini, links naast hem Elise Baumgartel en rechts Hendrik Leopold. De foto is gemaakt door Escher.

Escher zakagenda van 03 tot 16 april 1932, met daarin zijn reisschema voor Gargano en zijn aantekeningen over gemaakte foto's.

Escher zakagenda van 03 tot 16 april 1932, met daarin zijn reisschema voor Gargano en zijn aantekeningen over gemaakte foto's.

Na de expeditie in Gargano was Escher een week thuis in Rome om op 22 april opnieuw op reis te gaan. Ditmaal met zijn vriend Giuseppe Haas-Triverio met wie hij een tocht zou maken door het noordelijk deel van Sicilië. De reis zou langs plaatsen als Gangi, Caltavuturo, Monreale, Patti en Segeste voeren.

Erik Kersten

Erik Kersten

Redacteur

Deel:

Meer Escher vandaag

Het Brexit labyrint

Het Brexit labyrint

Sinds het Brexitreferendum op 23 juni 2016 is het Verenigd Koninkrijk in een constante staat van verwarring over de toekomst van de natie en de relatie met het Europese vasteland. Afgelopen vrijdag was het B-day maar zelfs die keiharde deadline werd niet gehaald. Theresa May, de dame die alles in goede banen had moeten leiden, bleek vooral het lijdend voorwerp van deze verwarring. Hoewel de stemming rond Brexit nog steeds vooral heel pessimistisch is, is er een beroepsgroep die er ook deels van geniet. Al bijna drie jaar spugen de cartoonisten een onuitputtelijke stroom aan politieke prenten uit over de Brexit. Daarin speelt M.C. Escher een opvallende rol.
Gottfried Wilhelm Locher

Gottfried Wilhelm Locher

Op 23 maart 1908 werd Gottfried Wilhelm Locher geboren, een man wiens naam bij het grote publiek nauwelijks bekend is, maar die wel van enorm belang is geweest voor de nalatenschap van M.C. Escher. Locher had er al een glansrijke carrière in de antropologie op zitten, toen hij een aantal belangrijke bijdragen leverde aan die nalatenschap. Hij gaf lezingen en schreef artikelen waarin hij de rijkdom van Eschers kunst op uitstekende wijze wist te duiden. Hij wees op de sterke contrasten in diens oeuvre. Tussen licht en donker, dag en nacht, plat en ruimtelijk, realiteit en illusie, latent en manifest, veraf en dichtbij, oneindig en eindig, orde en chaos, ratio en emotie en tussen hoofd en hart. Locher zag Escher als dé kunstenaar die een brug wist te slaan tussen kunst en wetenschap. Ook was Locher een van de eerste grote Nederlandse Escherverzamelaars, waarmee hij zijn nek uitstak voor een kunstenaar die tot laat in de jaren vijftig nog nauwelijks op waarde werd geschat.
Ongerepte natuur

Ongerepte natuur

Vandaag is het Museumnacht Kids. Met één ticket kunnen kinderen terecht op meer dan 20 plekken in Den Haag en Voorburg. Escher in Het Paleis doet natuurlijk ook mee. De link tussen kinderen en Escher is heel duidelijk. De graficus kon met net zo'n nieuwsgierige blik de wereld in kijken en hij wist de speelsheid van kinderen vast te houden in zijn magische werelden. Ook naar de natuur keek hij vol verwondering. Een berglandschap, loofbos of grasveld was voor hem nooit zo maar een berglandschap, loofbos of grasveld. Hij zag details die niemand anders zag en hij kon genieten tot in zijn diepste vezels van alles wat de natuur hem bood.