Verhalen over Escher

In het werk van M.C. Escher speelt beweging op een aantal manieren een belangrijke rol. Bijvoorbeeld het perpetuum mobilé: de altijd doorgaande beweging. Er is nog een andere beweging die ik langzamerhand ontdekte: de beweging die je in je hoofd maakt om een speciale prent goed te begrijpen. Bij Andere wereld leidt dit tot een lichte verbijstering als je de moeite neemt langer bij het werk stil te staan. We kijken in de ruimte. Dat staat vast, maar hoe kijken we nu precies in deze ruimte?

"Gedurende de omzwervingen lijkt dat alles werkelijkheid, maar later in de herinnering erkent men dat het was als een droom; denk ik nu terug aan wat ik het voorjaar in Corsica doorleefde, herinner ik mij een geluid, een geur, een stemming, dan wordt mij de ontroering te machtig," Dit schrijft Escher in 1928 aan zijn jeugdvriend Bas Kist die inmiddels advocaat in Amsterdam is geworden. Escher reisde in juni 1928 samen met zijn schoonvader Arturo Umiker naar het Franse eiland.

Het is eind november als ik dit schrijf. De herfst kwam langzaam op gang dit jaar, het blad verkleurde laat en het duurde lang totdat het guur werd. Nu zijn de stormen en de regen begonnen, het is koud. Modderplas is een prent die bij deze tijd hoort. De prachtige kleur en de kale takken laten maar weer eens zien wat een goede waarnemer Escher is.

M.C. Escher heeft geen goede herinneringen aan zijn middelbare schooltijd in Arnhem. Wel aan afzonderlijke leraren, zoals zijn tekenleraar, maar niet aan de school in zijn geheel. Zijn vriendenclub met Jan van der Does de Willebois en diens oudere zus Fiet, Bas Kist, Roosje Ingen Housz en Conny Umbgrove sleurden hem door deze tijd.

Als je de wereld ervaart als een eeuwig doorlopend verhaal met herhalingen in variaties, dan is een vlakvulling een ideaal beeldmiddel om mee te werken. De vlakvulling is een zich herhalend motief waarvan de buitenlijnen steeds weer naadloos aansluiten.