Hand met spiegelende bol
Een van Eschers beroemdste prenten is Hand met spiegelende bol, een litho uit 1935. Wat is nu leuker dan juist in de kersttijd hier eens extra naar te kijken? De tentoonstelling: ‘Escher tot in de Eeuwigheid, leven en werk van M.C. Escher vanuit een ander perspectief´ is een thematische expositie, dat wil zeggen dat iedere zaal een eigen thema heeft. In de mooiste zaal van het oude Paleis heb ik gekozen voor het thema spiegeling.
Hier zijn een aantal prenten bijeengebracht die allemaal over spiegeling gaan. Het kan de spiegeling van de lucht in een regenplas zijn of de weerkaatsing in een vijver. De bekendste spiegeling is natuurlijk dit zelfportret met spiegelende bol. Ik koos voor deze zaal die prachtig licht is door de ruime erker aan de kant van de tuin, omdat in de kersttijd hier de boom met grote en kleine zilveren ballen staat. Een boom vol zilveren ballen en lichtjes is altijd vrolijk en feestelijk; een tikkeltje klassiek, maar dat past wel in een Paleis.
In deze zaal hangen twee spiegels tegenover elkaar. Vroeger had men alleen kaarsen voor het licht in de donkere avond en een grote kaarsenkroon hing in het midden tussen de twee spiegels waardoor hun licht meer dan verdubbeld werd. Tegenwoordig hangt er een grote kroonluchter die Hans van Bentem speciaal voor Escher in Het Paleis ontwierp: een ster, in deze maand is dat dus een kerstster.
De spiegeling hield Escher bezig, speciaal de bolle spiegeling. In Hand met spiegelende bol zie je de ronde lijnen op subtiele wijze. Het valt niet meteen op dat het plafond rondloopt of dat de lamp zo vreemd hangt. In het midden van de bol zit Escher die je aankijkt. Achter en naast hem is zijn atelier in Rome waar de familie toen woonde. Het is ordelijk en opgeruimd. Het spannendste van deze prent is wel de hand die de bol vasthoudt: Eschers rechterhand. Hij is zo dichtbij dat het lijkt alsof je naar je eigen hand kijkt. Dat is niet waar, maar het is wel het gevoel dat je krijgt als je dit kunstwerk eens rustig bekijkt. Bovendien denk je dat het zijn linkerhand is, want als je zelf die bol zou vasthouden, dan kun je dit met de duim aan de linkerkant, alleen met je linkerhand doen. Deze litho geeft echter het spiegelbeeld van de voorstelling die op de steen is getekend weer! De linkshandige Escher gebruikte dus zijn rechterhand als voorbeeld.
Op de tweede verdieping kunt u in zaal 15 het zelf uitproberen hoe het zit met die hand en jezelf in de ruimte zien in een zilveren bol.