Escher Vandaag

Hol en Bol is een Eschers bekendste werken, een verhalende prent die hij vol heeft gestopt met elementen die voor twee interpretaties vatbaar zijn. Bijna twee jaar later, in februari 1957, maakte hij een litho over hetzelfde onderwerp maar het beeld is hier een stuk kernachtiger.
Kubus met banden combineert een kubus die maar één interpretatie toe laat met een aantal objecten die zowel hol als bol en voor als achter kunnen zijn.

U heeft nog een paar weken om een aantal bijzondere houtgravures en houtsnedes van Escher te zien in Het Paleis. Op 12 maart gaan ze weer het depot in en dan komen er weer aantal nieuwe schatten tevoorschijn. Eerder bespraken we Sprinkhaan, Kathedraal van Doornik en Scarabeeën. Vandaag is er aandacht voor de houtsnede Sint Vincent, martelaar.

Op deze pagina uit Maurits' eigen fotoalbum spat het geluk ervan af. Hij en Jetta kennen elkaar sinds de lente van 1923. In een pension in Ravello hadden ze elkaar ontmoet en in de maanden erna groeide de liefde.
Al snel worden er huwelijksplannen gesmeed, hoewel dat vooral onder druk van beider ouders was. Het liefst hadden ze samen nog een tijdje zonder ballast de wereld ontdekt. Als Jetta in november 1923 met haar ouders naar Rome verhuist, gaat Maurits met ze mee. Hij kan haar niet missen. Deze serie is op 27 januari 1924 gemaakt in (waarschijnlijk) het huis van de familie Umiker aan de Via Nicotera in Rome. De uithangende lakens vormen een geïmproviseerde achtergrond voor de geliefden en de blikken die ze uitwisselen.

'Draaiommetjes in het bos'

Zo noemde Escher de wandelingen die hij vrijwel elke dag maakte na het avondeten. In de naoorlogse jaren bracht hij zo uren door in de Baarnsche en Vuursche bossen. Om zijn hoofd leeg te maken maar ook om het te vullen met nieuwe ideeën voor prenten. Vanaf 1951 begon hij die ideeën ook op te schrijven in zijn agenda. Zo noteerde hij dat jaar het volgende:

'Sporen van auto- en fietsbanden perspectivisch gezien, diagonaalsgewijze; Glooiende verdieping met water gevuld: plas. Daarin weerspiegelt zich de maan.'

Dit idee zou hij in februari 1952 uitwerken tot de houtsnede Modderplas. Hij omschreef de prent later zo:

'De wolkenloze avondhemel weerspiegelt zich in een modderplas die na een regenbui in een kuil van een bosweg is achtergebleven. Sporen van twee vrachtauto's, twee fietsen en twee voetgangers zijn in de drassige bodem afgedrukt.'

Op 31 januari 1944 werd Samuel Jessurun de Mesquita door de Duitsers opgepakt. Hij overleed op 11 februari in Auschwitz. De Mesquita was Eschers leermeester, de man die hem ervan wist te overtuigen een carrière in de grafische kunsten te beginnen.
In een interview met Bibeb in Vrij Nederland van april 1968 sprak Escher over de oorlog en over De Mesquita:

'Ik heb nog steeds de grootste moeite met de moffen. Duits kan ik niet horen. Ik was niet bij het verzet betrokken, maar ik had veel joodse vrienden die vermoord zijn. Mijn oude leermeester De Mesquita. Hij wou niet onderduiken. Ze waren Portugese joden de de moffen hadden altijd gezegd, die behoren tot de elite. Op een nacht zijn ze met z'n allen weggehaald..'

U heeft nog een paar weken om een aantal bijzondere houtgravures en houtsnedes van Escher te zien in Het Paleis. Op 28 februari gaan ze weer het depot in en dan komen er weer aantal nieuwe schatten tevoorschijn. Eerder bespraken we al de houtgravure Sprinkhaan en de houtsnede Kathedraal van Doornik.
Vandaag is er aandacht voor Scarabeeën, een houtgravure uit april 1935.

Het is vandaag Gedichtendag, de start van de Poëzieweek. Escher was geen dichter maar hij had wel een poëtische geest. Dat moet wel, gezien zijn duizelingwekkende oeuvre. Zijn werk leent zich ook uitermate goed als onderwerp voor een gedicht. Ter ere van Gedichtendag besteden we aandacht aan een bijzondere uitgave over Escher waarvan het titelblad dichtbij een gedicht komt.
In 1958 verscheen bij de bibliofiele Stichting De Roos zijn boek Regelmatige vlakverdeling. Deze zeer bijzondere uitgave is het bekendste en antiquarisch meest kostbare boek van deze stichting, die literaire uitgaven voor bibliofielen maakte in een oplage van 175 exemplaren.

'Een graficus heeft in zijn wezen iets van een troubadour;'

Vissen en vogels zijn de favoriete dieren van Escher. Althans, dat zou je concluderen als je zijn werk bekijkt. Toen hij eind jaren 30 flink aan het experimenteren was met vlakvullingen kwam hij al snel uit bij de vorm van een vis of een vogel. Die lenen zich goed voor het pas- en meetwerk dat hoort bij de techniek. Daarom komen ze steeds terug.

Van 26 april tot en met 28 juni 1936 maakt Escher per vrachtschip een rondreis langs de kusten van Italie en Spanje. Per trein gaat hij ook het binnenland in. Zijn vrouw Jetta vergezelt hem op een deel van de reis. Het paar genoot enorm. Het jaar daarvoor waren ze naar het Zwitserse Château-d’Oex verhuisd en ze hadden Italie in de tussentijd al flink gemist. Op 13 juni kwam Escher per vrachtschip aan in Livorno. Jetta was de dag ervoor weer naar huis gegaan.

Op 14 januari 1898 stierf Lewis Carroll, de Britse auteur die wereldwijde faam verwierf met Alice's Adventures in Wonderland en Through the Looking-glass. Carroll overleed vijf maanden voordat Escher werd geboren. Hoewel hun levens elkaar dus niet gekruisd hebben, zijn er veel overeenkomsten tussen de schrijver en de kunstenaar. Beiden waren griezelig mager, verslaafd aan lange wandelingen, bezeten van het uitgebreid documenteren van hun leven, gek op schaken en geïntrigeerd door spelelementen en de toepassing daarvan in hun werk.

De duizelingwekkende prent Andere wereld hoort bij de topstukken van M.C. Escher. En dat is niet voor niets. Hij maakte deze combi van houtsnede en houtgravure in januari 1947. Het is alsof je door de ramen van een zwevend bakstenen kamertje naar een met kraters gevuld maanlandschap kijkt. Dat is op zichzelf al bijzonder genoeg, maar wat dit werk echt indrukwekkend maakt is dat Escher drie blikken (nadir, horizon en zenith) op die maan in één beeld verenigt.

De eerste post van dit jaar: een doodskop. Net de meest voor de hand liggende keuze maar voor Escher is het niet zo raar. Hij heeft meerdere doodskoppen en skeletten gemaakt. Losse werken maar ook als onderdeel van een affiche of een monogram. Dit is de allereerste, van januari 1917.
Maurits is 18 en gefascineerd door dit symbool van vergankelijkheid. Juist in zijn jonge jaren was hij ermee bezig, wat weer niet zo gek is voor een tobbende adolescent.

2017 is voorbij. Op Facebook hebben we het afgelopen jaar bijna 100 korte verhalen en anecdotes verteld over het leven en het werk van M.C. Escher. Alle beelden die we daarin hebben gebruikt hebben we verzameld in deze video. Bedankt iedereen voor de aandacht dit jaar en op naar een net zo rijk gevuld 2018!

21 december, de winter begint. Niet het meest favoriete seizoen van Escher, al was hij juist in die periode het meest productief. Hij moest ook wel, hij kon nergens heen. Jarenlang trok hij er in de lente en zomer op uit en zijn reizen brachten hem inspiratie voor zijn grafische werk. In de herfst en winter werkte hij zijn reistekeningen en -foto's uit tot houtsnedes, houtgravures en litho's. Maar de kou en de sneeuw die bij de wintermaanden hoorden, konden hem maar matig bekoren.
Zeker in zijn Zwitserse jaren was dat zo. Daar was de winter in alle kracht aanwezig en zijn huis in Cháteau-d'Oex was in de winters van 1935 en 1936 omgeven door een sneeuwmuur en witte bergtoppen. Maar zijn zoons vonden het prachtig. Tijdens hun eerste winter in Zwitserland maakte Escher deze foto waarin George en Arthur spelen met hun slee voor het huis.

December 1938 is een ijskoude maand in Brussel. Een perfecte achtergrond voor een kleine houtsnede (18 x 14 cm) die Escher kort daarvoor maakte voor de Nederlandse criticus en dichter Jan Greshof, die net als hijzelf in Brussel woonde. Ter gelegenheid van diens vijftigste verjaardag op 15 december 1938 boden de vrienden van Greshof hem deze houtsnede aan, met daarop een winters Brussel en zijn eigen huis als middelpunt. Escher was zelf langs de woning gefietst, gewapend met fototoestel, maar was er niet zo enthousiast over:

'Mooi' is het niet bepaald, maar ik zal trachten te maken wat er van te maken is.

Op 12 december 1934 werd er in Nederlands Historisch Instituut te Rome een tentoonstelling geopend met schilderijen en tekeningen van Otto B. de Kat (een persoonlijke vriend van Maurits) en houtsneden en litho's van M.C. Escher. Bij de opening stond een massa mensen te wachten om binnen te komen, hoewel de regen met bakken uit de lucht kwam vallen. De grip van het fascisme op de Italiaanse samenleving werd steeds sterker en het leek alsof deze tentoonstelling door velen werd aangegrepen om daar tegenwicht aan te bieden.

Op 8 december 1928 werd Arthur Eduard Escher geboren, de tweede zoon van Maurits en Jetta. Arthur werd voorafgegaan door de in 1926 geboren George en in 1938 zou nakomertje Jan nog volgen. Het was een gecompliceerde bevalling en Jetta moest enige weken in het ziekenhuis blijven. Net als hij later voor Jan zou doen, maakte Escher een houtsnede ter gelegenheid van de geboorte.

De zomermaanden van 1934 brachten Maurits, Jetta en hun twee zoons door in het 'kunstenaarsdorp' Sint-Idesbaldus. Het plaatsje herbergt meerdere musea, waaronder dat van de wereldberoemde surrealistische schilder Paul Delvaux. Escher had er een huis gehuurd, samen met zijn broer Eddy en schoonzus Irma. Tijdens deze vakantie in België gingen Escher en Jetta ook naar de steden Gent, Brugge en Doornik. Van de kathedralen van Gent en Doornik maakte Escher nog diezelfde vakantie een houtsnede.

Tussen 1948 en 1954 maakte Escher een reeks met planetoïden en sterren. Ze lijken allemaal uit dezelfde sciencefictionwereld te komen, een wereld die op het eerste gezicht ver van de aardse en ernstige graficus staat. De reeks begon met de houtgravure Sterren, waarin twee kameleons opgesloten zitten in een stelsel van regelmatige achtvlakken. Dan volgen in 1949 de Dubbele planetoïde en in 1954 de Viervlak-planetoïde.

We hebben deze week weer een wissel gehad. Een aantal werken is naar het depot gegaan en daarvoor in de plaats hangen een aantal andere prenten van Escher. Een van deze is Sprinkhaan, een houtgravure uit maart 1935. Daarop toont Escher in zeer fijn detail een exemplaar van dit gevleugelde insect met zijn krachtige achterpoten, facetogen, voelsprieten en gevouwen vleugels.

Het onderzoeken van begrippen als oneindigheid en eeuwigheid in zijn werk zou je met een gerust hart een obsessie van Escher kunnen noemen. Op talloze manieren onderzocht hij hoe het vaste kader van zijn houtblok of lithosteen toch de suggestie van onbegrensdheid op kon roepen. Een van de manieren waarop hij dit deed was door met diepte en perspectief te spelen. Door te variëren met de dikte van lijnen, formaten van onderwerpen en voorgrond versus achtergrond bereikte hij in een aantal werken dat gevoel van de onbegrensde ruimte.

Hoewel hij al vroeg in zijn carrière gefascineerd was door het principe van de regelmatige vlakverdeling dook Escher er in 1936 pas echt met volle kracht in. Toen begon een periode waarin hij talloze experimenten uitvoerde met manieren waarop een vlak gevuld kon worden met patronen van geometrische vormen. Dat deed hij in de vorm van tekeningen die hij maakte in schriften zodat hij grip kreeg op het onderzoeksproces.
In dat proces, en daar zit de grote kracht van M.C. Escher, wist hij die geometrische vormen om te zetten in herkenbare figuren.

Op 16 november 1953 houdt Escher een lezing voor de 'Vrienden van het Stedelijk Museum' in Alkmaar, ter gelegenheid van een tentoonstelling van zijn werk. In die jaren lukt het Escher regelmatig om te exposeren in musea, galerieën en universitaire instituten. Vaak in gezelschap van twee of meer collega's uit de vereniging van Nederlandse Grafici. Meestal gaat dit vergezeld van een lezing over zijn eigen werk. Hoewel hij in 1947 in een brief aan zijn vriend Bas Kist schreef geen groot spreker te zijn, ontpopte hij zich in de jaren daarna tot juist dat. Zijn lezingen trekken volle zalen en Escher blijkt zijn prenten zeer helder en boeiend toe te kunnen lichten.

Eind 1933 begon Escher voorzichtig de mogelijkheden af te tasten om zijn werk toe te passen op commerciële opdrachten. De eerste vorm waar hij aan dacht was het ontwerpen van inpakpapier. Dit hoopte hij te verkopen aan een paar grote warenhuizen: de Bijenkorf, Gerzon, Zingone en Korall. Met hun logo als motief maakte hij een aantal verschillende herhaalpatronen die op inpakpapier gedrukt zouden kunnen worden. Ook experimenteerde hij met de namen door ze op speelse manieren in elkaar te laten grijpen.

Begin november 1957 legt Escher de laatste hand aan zijn houtgravure en houtsnede Draaikolken. Hij gebruikte hiervoor een nieuwe druktechniek; hij sneed één blok, dat hij op hetzelfde stuk papier in twee kleuren afdrukte.
Twee rijen kop aan staart zwemmende vissen vullen samen de ruimte. De rode rij heeft exact dezelfde vorm als de grijze, maar is 180 graden gedraaid.

Mede onder invloed van zijn vriendschap met Bas Kist ging Mauk Escher zich in 1917-18 steeds meer toeleggen op zijn tekenkunsten. In Bas had hij een gelijke gevonden die net zo veel tekende. Samen gingen ze ook op zoek naar de geheimen van de linoleum- en houtsnede. Tekenen en druktechniek waren voor de twee belangrijker geworden dan school.
Mauk stuurde afdrukken van zijn eerste linoleumsneden naar de gerenommeerde schilder, etser en houtsnijder R.N. Roland Holst (1868-1938).

Terwijl Europa aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog stond, begon Escher in oktober 1939 aan zijn grote 'Metamorphose II' (19,5 x 400 cm). Hij werkte er bijna zes maanden onafgebroken aan. In die maanden schreef hij meerdere brieven aan zijn vriend Hein 's-Gravezande waarin zijn obsessie met de houtsnede duidelijk naar voren kwam. Zo schreef hij gedetailleerd over zijn bedoelingen en werkwijze en hij associeerde vrijelijk over de mogelijke betekenis van de kleuren, de vissen, de bijen, de vogels en de (saraceense?) toren.

De magazines Time en Life publiceerden in 1951 een interview met M.C. Escher, beiden gemaakt door de journalist Israel Shenker. Die publicaties hadden de internationale interesse voor zijn werk al aangewakkerd, maar in 1954 zou het pas echt uit de hand lopen. In september had Escher al een succesvolle solotentoonstelling in het Stedelijk Museum in Amsterdam gehad. In oktober gevolgd door een net zo geslaagde in de Whyte Gallery in Washington D.C. Hij verkocht er 86 van de 114 prenten (voor ruim 13.000 gulden), een resultaat dat nog nooit door een Nederlandse graficus in de VS was behaald.

Op 6 september 1919 begon Maurits Escher met zijn lessen in de bouwkunde aan de in 1879 opgerichte School voor Bouwkunde en Sierende Kunsten aan de Dreef in Haarlem. Na een week had hij al een ingrijpende beslissing genomen: hij ging stoppen met bouwkunde en hij zou overgaan op de studie grafische kunsten.
Die beslissing werd vooral ingegeven door de steun van zijn grafische leraar Samuel Jessurun de Mesquita. Die zag het talent van de 21-jarige, die hem die week wat van zijn werk had laten zien.

In oktober 1956 maakte Escher de houtgravure Kleiner en kleiner. Het is de meest gedetailleerde van al zijn werken. De ultieme getuigenis van zijn kunnen.
In zijn eigen woorden:

"Het oppervlak van elk reptielvormig element van dit patroon wordt systematisch en continu gehalveerd in de richting van het centrum, waar theoretisch zowel het mateloos kleine formaat als het oneindig grote aantal wordt bereikt. In de praktijk echter komt een houtgraveur gauw aan het einde van zijn doorzettingsvermogen. Hij is afhankelijk van vier factoren: de kwaliteit van zijn houtblok, de scherpte van zijn instrument, de vastheid van zijn hand en zijn gezichtsvermogen (goede ogen, veel licht en een sterk vergrotende lens). In het onderhavige geval werd de halvering der figuren ad absurdum doorgevoerd. Het kleinste dier dat nog een kop, een staart en vier poten heeft, is circa 2 mm lang."

In de herfst- en wintermaanden van 1930-1931 was Escher bijzonder productief. In het voorjaar had hij een reis door de Italiaanse provincies Campanile en Calabrië gemaakt, samen met zijn vrienden Giuseppe Haas-Triverio, Roberto Schiess en Jean Roussett. Zijn indrukken werkte hij van oktober tot februari uit in een hele serie houtsnedes en litho's. 13 stuks in totaal. De houtsnede van Palizzi in Calabrië is de eerste van de serie.

Escher heeft het onherbergzame eiland Corsica meerdere malen bezocht. Hij was gefascineerd door de rotsformaties, de hoogteverschillen, de bergmassieven, kloven, rivieren, baaien en kusten. Hij maakte er vele tekeningen en foto's en zijn reizen hebben tot een hele serie houtsnedes, houtgravures en litho's geleid.

Het is Dierendag, dus aandacht voor dieren in het werk van Escher. Moeilijk is het niet om er eentje te vinden. Het wemelt ervan in zijn werk, vooral in zijn vele vlakvullingen. Op talloze manieren weet hij vogels, vissen, hagedissen, paarden, honden, vlinders en allerlei soorten insecten aan elkaar te verbinden.

Vanwege onze laatste wissel, waarbij een aantal werken uit zaal 1 naar het depot is gegaan, is er nu een bijzondere serie van bij elkaar horende werken te zien: 9 (van de 25 in totaal) houtsnedes uit de Emblemata serie die Escher in 1931 heeft gemaakt.
Eerder lieten we hier al Paddenstoel zien uit die serie. Vandaag is er aandacht voor Vlinder. Hierin plaatst Escher een vlinder (een kleine vos, een koninginnenpage, wie weet het?) in een rijkgeschakeerd palet van bloemen en planten.

In september 1941 begon Escher aan de houtsnede Vissen, het eerste werk dat hij maakte in zijn nieuwe woonplaats Baarn. In zijn agenda schreef hij precies op hoe het proces verliep.

12 sep: 'bij nacht visschen-houtsnee-idee.'
13 sep: 'ermee begonnen.'
07 okt: '1e plank Visschen begonnen.'
16 okt: '2e plank Visschen begonnen.'
23 okt: '3e plank Visschen begonnen.'

De bevrijding van mei 1945 werkte voor Maurits Escher persoonlijk maar ook als kunstenaar bevrijdend. In de 2e helft van dat jaar maakte hij Balkon, Dorische zuilen, Drie bollen I en een houtsnede voor de Tijdelijke Academie in Eindhoven. Hij was ook nog bezig met de litho Toverspiegel, die in januari 1946 af zou zijn. In Drie bollen I, van september dat jaar, demonstreert hij op uiterst secure manier hoe je een driedimensionale vorm op het platte vlak kunt suggereren.

In september 1935 maakte M.C. Escher een houtsnede voor zijn neef ir. Anne Escher (1895-1971). Die was oprichter en directeur van Ir. Escher’s Constructiewerkplaatsen en Machinefabriek N.V. Het in 1925 opgerichte bedrijf zou uitgroeien tot een groot metaalbewerkingsbedrijf dat in de jaren 50 de grootste fabriekshal in Den Haag had.
In 1930 was de fabriek begonnen met het toepassen van elektrisch lassen. Maurits Escher gebruikte de lasser met zijn kenmerkende kap voor de houtsnede die als logo moest dienen voor het drukwerk van zijn neef.

In september 1956 ontwierp Escher een nieuwjaarskaart voor de PTT. Het motief met de gevleugelde enveloppen zou hij later (in iets aangepaste vorm) hergebruiken toen diezelfde PTT hem in 1967 vroeg of hij zijn Metamorphose II kon 'verlengen'. De bestaande 4 meter zou 7 meter moeten worden.

Op 2 september 1954 werd in Amsterdam het Internationaal Mathematisch Congres geopend. Dit is de grootste wiskundige conferentie ter wereld, eens in de vier jaar gehouden, waarop de beroemde Fields-medaille wordt uitgereikt. Ter gelegenheid van het IMC werd in het Stedelijk Museum een grote eenmanstentoonstelling over Escher gehouden. Het organisatiecomité, onder leiding van de Amsterdamse wiskundige professor N.G. de Bruijn, plaatste Escher op een voetstuk als een unieke schakel tussen kunst en wiskunde.

We hebben deze week een kleine wissel gehad. Een aantal werken in zaal 1 is naar het depot gegaan. Daarvoor in de plaats hangt nu een serie van bij elkaar horende werken: 9 houtsnedes uit de Emblemata serie die Escher in 1931 heeft gemaakt. Het is een bijzondere kans om zoveel van deze 'plaatjes met praatjes' bij elkaar te zien. Het zijn namelijk werken die voorzien zijn van een motto en een gedicht.

In december 1938 krijgt Escher van de Staat der Nederlanden een opdracht om 10 houtsneden van Delft te maken voor een boekpublicatie. Daar stond een flink bedrag tegenover: 800 gulden (ongeveer €7.500 nu). De inspiratie voor die opdracht kwam van de serie die Escher in 1934 had gemaakt over Rome bij nacht. Het boekje is er nooit gekomen maar de houtsnedes wel. Het resultaat is bijzonder omdat het de enige keer is dat hij een serie heeft gemaakt over een Nederlandse stad.

De vakantietijd is een periode van ontspanning, plezier en genieten. Voor de jachtige mens van nu, maar ook voor M.C. Escher. In de zomermaanden was hij vrijwel nooit aan het werk. Hij was met zijn gezin in Zwitserland, Frankrijk of in Italië, ging op vakantie met Jetta of met een van zijn zonen of maakte zeereizen met zijn vrouw of met vrienden. Of hij ging naar Nederland.

Op 13 augustus 1923 opent de eerste solotentoonstelling van Escher, in het 'Circolo Artistico' in Siena. Het is een mijlpaal maar Escher heeft er weinig aandacht voor. Hij is verliefd op Jetta Umiker en al zijn gedachten en inspanningen zijn op haar gericht.

Op 9 augustus 1957 gaat Escher aan boord van de s.s. Luna, die geladen wordt aan de Amsterdamse Surinamekade. Hij zal ruim zes weken doorbrengen aan boord van dit vrachtschip, dat een reis maakt naar en over de Middellandse Zee langs een aantal havens in Griekenland.

Het is vandaag Wereld Kattendag. Dat zal vast weer tot een overdaad aan schattige kattenfilmpjes leiden, maar wij doen het met een werk van Escher. Hij heeft een aantal katten (en katachtigen) afgebeeld in zijn lino's en houtsnedes, vooral in zijn jonge jaren. Soms als onderwerp, soms ook als detail.

In augustus 1946 maakt Escher een mezzotint van een gemummificeerde kikker. Het is een techniek die hij zelden gebruikt, ondanks de de subtiele verschillen in toon die er mee mogelijk zijn. De keuze voor het onderwerp en de compositie zijn atypisch voor deze periode, waarin hij veel experimenteert met vlakvullingen en geometrische vormen. Het kikkerskelet beeldt hij juist af zoals hij het ziet. Hij drukt het werk zelf af, op zijn eigen pers in een oplage van 24 exemplaren.

Vandaag is de sterfdag van Johann Sebastian Bach. Op 28 juli 1750 overleed de Duitse componist in Leipzig. Maurits Cornelis Escher was groot fan.

"Ik geloof dat er geen muziek is die mij zo ontroert.."

schreef hij op zijn 22ste aan een vriendin over de composities van Bach.

‘".menige prent in mijn gedachten kreeg vaste vorm, terwijl ik luisterde naar de heldere logische taal die hij spreekt, terwijl ik dronk van de klare wijn die hij schenkt."

Bach-kenners zal het niet verbazen dat Escher verzot was op deze muziek. Het grafische werk van de kunstenaar en de composities van Bach vertonen op abstracte wijze overeenkomsten.

Op 23 juli 1926 wordt George Arnold Escher geboren, de eerste van de drie zonen van Maurits en Jetta. Hij werd vernoemd naar grootvader Escher en naar Nol, Maurits' broer die het jaar daarvoor verongelukt was tijdens een bergwandeling.

"Het is een adorabel, lief en mooi kind. Volstrekt geen mormel"

meldde Maurits zijn ouders.

Vakantie! Ontspannen, ontsnappen, ontdekken. Vakantie biedt altijd een nieuw perspectief. Een frisse blik op het dagelijks leven, meer kennis van andere culturen, of simpelweg meer waardering voor de gerieflijkheid van het eigen huis. Het kan ook letterlijk een ander perspectief bieden: de blik vanuit het vliegtuig. Escher, een meester in spelen met perspectief, had in de jaren 30 weliswaar nog nooit in een vliegtuig gezeten, maar hij kon zich al prima verplaatsen in dit bijzondere perspectief.

Dit is Vlakvulling II, een litho uit juli 1957 zonder onderliggend systeem. De vormen schieten alle richtingen op. Het is wellicht de meest vreemde prent uit Eschers oeuvre.
In geen ander werk komen zo veel verschillende dieren, mensen, saters en andere bizarre levensvormen voor: 21 zwarte en 19 witte. Zes vissen, vier vogels, zeven mensachtigen, een mediterende boeddha, twee duivels, een walrus, een olifant, een aap, een kikker, een dromedaris, een kangoeroe, een kreeft, een vogelbekachtig schepsel, een draak, een eenhoorn, een slang, verschillende hondachtigen, een balkende ezel, een schildpad en een slak met zijn huis op zijn rug. En een gitaar.